Khen ngợi là một cách rất tốt để công nhận và khích lệ những điều tốt đẹp mà trẻ làm được. Tuy nhiên không phải cha mẹ nào cũng biết cách khen và nên khen trong trường hợp nào.
- Những kỹ năng tham gia giao thông bố mẹ phải dạy con trước khi ra đường
- Cách giúp trẻ an toàn khi sử dụng iPad
Một lời khen đúng lúc sẽ giúp trẻ cảm thấy vui vẻ, hạnh phúc, có động lực phấn đấu hơn. Ngược lại, lời khen không đúng hoặc khiên cưỡng, ví dụ khen gì cũng ''Con giỏi quá'' sẽ không mang lại hiệu quả tích cực gì cho trẻ. Dưới đây là một số nguyên tắc cha mẹ cần nhớ khi khen con.
KHÔNG khen phẩm chất của con, nên khen bản chất sự việc
Thực chất, câu khen ''Con giỏi quá'' hay ''Con ngoan quá'' là lời khen sáo rỗng dành cho trẻ, bởi trẻ không biết thực sự mình tốt ở đâu, phải tiến bộ theo hướng nào và tạo áp lực không cần thiết cho trẻ.
Cha mẹ nên khen đúng trọng tâm sự việc, ví dụ: "Con tắm sạch sẽ rồi, bây giờ con có thể lên giường ngủ, đúng là con ngoan của mẹ". Phương pháp khen này giúp trẻ hiểu rõ bố mẹ đang tán dương trẻ ở phương diện nào. Từ lần sau, trẻ sẽ tích cực và cố gắng ở phương diện đó nhiều hơn nữa.
KHÔNG khen khái quát, nên khen hành vi cụ thể
''Con thật giỏi'' sẽ làm trẻ thấy băn khoăn vì không biết mình giỏi ở đâu, lần sau sẽ phải thế nào. Vì thế, hãy khen cụ thể hơn, ví dụ, khi trẻ cầm chổi quét nhà, thay vì khen "Con thật giỏi", cha mẹ có thể nói: "Cảm ơn con vì giúp mẹ quét nhà, mẹ cảm thấy rất vui". Lời khen rõ ràng này sẽ giúp trẻ cảm thấy phấn khích, đảm bảo bé sẽ thích phụ mẹ quét nhà và quét sạch sẽ hơn nhiều.
KHÔNG khen thông minh, nên khen ngợi nỗ lực
''Con thật thông minh'' là câu cửa miệng của nhiều cha mẹ. Cứ thấy trẻ làm được gì đó là sẽ khen thông minh. Sau cùng sẽ khiến bé cảm thấy thông minh là điều quan trọng nhất, thậm chí coi mình là người thông minh hơn bất cứ ai. Từ đó sẽ sẽ sinh tự phụ, ngại thử thách bản thân. Thực tế, những đứa trẻ được khen là thông minh rất sợ phạm sai lầm trước mặt cha mẹ, bởi trẻ sợ cha mẹ phán xét hành động không thông minh của trẻ.
Vì thế, hãy khen trẻ ''Con rất nỗ lực'', điều này sẽ khiến trẻ cảm thấy được cha mẹ nhìn nhận. Trẻ sẽ tin tưởng chỉ cần nỗ lực sẽ gặt hái được trái ngọt, bởi thế trẻ sẽ chấp nhận thử thách.
Những cách khen ngợi cụ thể tùy theo hoàn cảnh mà cha mẹ nên nhớ:
Khen ngợi ý chí
Chẳng hạn: "Việc này rất khó nhưng con đã không bỏ cuộc".
Vào thời điểm trẻ gặp khó khăn, cha mẹ hãy từ từ, đừng vội nghĩ cách giải quyết vấn đề giúp trẻ, hãy để trẻ tự thử sức mình, hãy giúp trẻ có đủ kiên định để bám đuổi mục tiêu tới cùng.
Khen ngợi nỗ lực
Chẳng hạn: "Con đã rất nỗ lực".
Có nghĩa là, cha mẹ không nhìn vào kết quả đầu tiên, mà nhìn vào hành trình con thực hiện việc đó như thế nào, đây là sự khẳng định cho nỗ lực của trẻ.
Kể cả sau này khi con lớn lên, cho dù trẻ gặt hái nhiều thành công hay gặp vô số thất bại, cha mẹ đừng quên hãy khẳng định nỗ lực của trẻ. Bởi điều này sẽ giúp trẻ hiểu sự nỗ lực của mình là xứng đáng. Con sẽ biết ơn cha mẹ rất nhiều đó.
Khen ngợi thái độ
Chẳng hạn: "Thái độ làm việc của con rất tốt".
Thái độ làm việc đôi khi còn quan trọng hơn năng lực làm việc rất nhiều. Có nhiều bé nóng vội thiếu kiên nhẫn khi làm một số việc cha mẹ giao, lúc này cha mẹ nên nhắc nhở và khen ngợi thái độ của trẻ, điều này sẽ giúp trẻ nhận thức và làm việc nghiêm túc hơn.
Khen ngợi chi tiết nhỏ
Chẳng hạn: "Con có tiến bộ đấy".
Khi cha mẹ để tâm và khen ngợi những việc rất nhỏ con làm, bé sẽ vui và nhiều động lực để làm những việc lớn hơn.
Khen ngợi sự sáng tạo
Chẳng hạn: "Cách làm của con rất thú vị".
Nhận thức được sự sáng tạo của bản thân sẽ khiến trẻ có mục đích, hướng đi của mình, đồng thời bộc lộ nhưng năng lực tiềm ẩn. Vậy nên cha mẹ hãy dành lời khen này cho con nhé.
Khen ngợi dũng cảm
Chẳng hạn: "Con rất dũng cảm".
Nhiều bé có tính tình nhút nhát, bởi thế cha mẹ cần khẳng định và nhấn mạnh tầm quan trọng của sự dũng cảm. Cha mẹ có thể khen trẻ ở một số phương diện, từ đó trẻ sẽ trở nên mạnh dạn hơn.
Khen ngợi lòng tin
Chẳng hạn: "Con là một đứa trẻ đáng tin cậy".
Thành thật, trung thực là phẩm chất đáng quý của mỗi người, Vì thế, khen trẻ đáng tin cậy sẽ giúp trẻ phát huy đức tính cao đẹp, đến đâu cũng được mọi người yêu quý.
Khen ngợi sự khiêm tốn
Chẳng hạn: "Con thật đáng khen khi tôn trọng ý kiến của mọi người".
Khen quá nhiều, khen sai thời điểm có thể khiến trẻ cao ngạo, tưởng mình là nhất. Vì thế cha mẹ cần sử dụng lời khen thật khéo để hướng trẻ phát huy đức tính khiêm tốn, nhã nhặn trước mọi người.
Khen ngợi tính cẩn thận
Chẳng hạn: "Con có thể nhớ điều này, chứng tỏ con rất cẩn thận và tỉ mỉ".
Nhiều trẻ thực hiện công việc cha mẹ giao theo cách qua loa và sơ sài. Cha mẹ có thể dùng lời khen để hướng trẻ chú ý và cẩn thận đối với một số việc quan trọng.
Những điều cần "nằm lòng" để tránh lạc con nơi công cộng
Cho con mặc quần áo sáng màu, dán số di động lên quần áo của con, dạy con những kỹ năng khi bị lạc... là điều cha mẹ phải làm nếu có ý định đưa con đến chỗ đông người.
