Tưởng con là thiên tài, đi khám mới biết bị tự kỷ

Dù mới 3 tuổi, chưa từng học qua trường lớp hay được hướng dẫn gì, nhưng M.N (ở Hà Nội) lại có khả năng vẽ tranh y như thật khiến ai cũng trầm trồ. Tuy nhiên, ít khi con sáng tạo thêm điều gì mà chỉ như “chụp lại” rồi sao chép lại y chang những gì từng nhìn thấy.

"Con chỉ thích vẽ những thứ quen thuộc, như chiếc xe, ngôi nhà hay hình ảnh từ chương trình hội họa. Những thứ khác như đồ chơi, sách hay chơi với bạn bè, bé chẳng mấy hứng thú. Thậm chí, chỉ cần tôi thay đổi vị trí bàn vẽ, hay bộ bút màu, bé lại không chịu vẽ nữa", chị Nhung - mẹ bé chia sẻ.

Ban đầu, chị Nhung và gia đình cảm thấy tự hào vì nhìn vào những bức vẽ của con, ai cũng rất ngạc nhiên và khen con chị là thiên tài. Tuy nhiên, có một số người bạn khi tiếp xúc cho rằng, con chị có những bất thường về mặt giao tiếp và cảm xúc, khuyên nên đi khám và đánh giá vì có thể có dấu hiệu của rối loạn phổ tự kỷ.

Khi nghe được những lời đó, chị Nhung phản ứng mạnh và cho rằng, họ đang nghĩ xấu về con mình.

“Con tôi là thiên tài, sao lại tự kỷ được” – chị Nhung nói lại.

Tuy nhiên, sau hơn một năm theo dõi, chị Nhung nhận thấy những bất thường ở con ngày càng rõ rệt, nên đã đưa con đến gặp chuyên gia.

Thạc sĩ tâm lý lâm sàng Hoàng Quốc Lân, Trung tâm chăm sóc sức khỏe tinh thần - BV Đa khoa Phương Đông tiếp nhận trường hợp này, qua đánh giá và tương tác với cháu cho thấy, bé M.N có rối loạn phổ tự kỷ rất điển hình.

Chuyên gia Hoàng Quốc Lân cho biết, những trường hợp như vậy không hiếm gặp. Nhiều trẻ dù mới 2-3 tuổi đã biết đọc, nói tiếng Anh, tính toán dù chưa được học chính thức; có trẻ có khả năng ghi nhớ con số và chữ cái rất tốt, chỉ cần một ít thông tin là có thể suy ra nhiều điều khác, ví dụ: Xác định được thứ mấy (âm, dương lịch) khi được cung cấp ngày, tháng, năm hoặc các thông số kỹ thuật trên máy móc cũng được trẻ nhớ rất chi tiết.

Tuy nhiên, những trẻ này thường gặp khó khăn trong giao tiếp và ứng xử xã hội, cần được hỗ trợ nhiều. Khi gặp những trường hợp như vậy, cha mẹ không nên vội mừng mà hãy quan sát con kỹ lưỡng và đưa trẻ đi khám càng sớm càng tốt.

“Không ít bố mẹ khi nhận ra con có kỹ năng siêu việt từ khi còn rất nhỏ, nhưng họ rất sợ điều này vì biết đó là bất thường và cho đi khám sớm. Điều này rất tốt, bởi nếu con có rối loạn phổ tự kỷ sẽ giúp con được can thiệp sớm nhất và đạt hiệu quả cao. Tuy nhiên, có một bộ phận nhỏ luôn cho rằng con là thiên tài, không chấp nhận việc con bị tự kỷ, nên đã bỏ lỡ thời gian vàng điều trị”, thạc sĩ Quốc Lân chia sẻ.

Thực tế cho thấy, trẻ tự kỷ thường có tính rập khuôn, máy móc và phát triển thiên lệch về một năng khiếu gì đó, nên mọi người lầm tưởng đó là tài năng. Tuy nhiên, về bản chất đó chỉ là sự sao chép, ghi nhớ lại để làm theo và làm rất tốt vấn đề đó mà rất ít sự sáng tạo. Thạc sĩ Quốc Lân cho rằng, trường hợp đó không thể gọi là thiên tài, vì ngoài lĩnh vực đó trẻ thường ít hứng thú và quan tâm đến vấn đề khác, giao tiếp và ứng xử xã hội và quản lý cảm xúc gặp nhiều khó khăn….

“Rất khó để đánh giá đâu là một đứa trẻ thiên tài từ khi còn nhỏ. Tuy nhiên, một đứa trẻ thông minh trước hết phải phát triển toàn diện mọi kỹ năng, có sự hiểu biết nhiều lĩnh lực, phải có sự tương tác đa dạng, chứ không phải chỉ giỏi một lĩnh vực mà các kỹ năng khác hạn chế”, chuyên gia tâm lý nói.

Thạc sĩ Lân khuyến cáo, với trẻ có biểu hiện tài năng nhưng thiên lệch về một vấn đề, kèm theo đó là các biểu hiện chậm nói, chậm vận động, có vấn đề về giao tiếp, phản ứng cảm xúc… cần nhận diện và đưa đi khám vì có thể có những rối loạn phát triển.

“Việc can thiệp sớm không chỉ giúp trẻ phát triển kỹ năng xã hội mà còn tạo điều kiện để trẻ phát huy tối đa tiềm năng và tài năng của mình. Do đó, phụ huynh nên chủ động tìm kiếm sự hỗ trợ từ các chuyên gia và cơ sở chuyên môn để đảm bảo sự phát triển toàn diện cho con mình”, vị chuyên gia tâm lý nhấn mạnh.