Xuất hiện 2 loại virut 'khó lường' cùng họ với Covid-19, có thể lây nhiễm từ động vật sang người, bùng phát thành đại dịch

Phát hiện 2 loại virus mới xuất hiện từ họ coronavirus có thể lây nhiễm sang người

Mới đây, hai tạp chí Science (Khoa học) và Nature (Tự nhiên) vừa đưa ra những cảnh báo về hai loại virus mới xuất hiện từ họ coronavirus đang hoành hành tại nhiều nơi. Đặc biệt, các nhà khoa học nhận định, đây không phải là một chủng đột biến của virus Covid-19 hiện tại, mà là hai con coronavirus mới hoàn toàn, được đánh giá là có thể lây nhiễm trên người.

Trong tự nhiên, các nhà khoa học đã tìm ra rất nhiều loại virus thuộc nhóm coronavirus. Nếu trước đây, chỉ có các loại virus như SARS, MERS và COVID-19,... thì hai loại mới này cũng được xác nhận là có thể lây nhiễm sang người và gây sự chú ý đáng kể. 2 loại được phát hiện cùng lúc: Loại đầu tiên được tìm thấy ở trẻ em bị viêm phổi ở Malaysia, và loại thứ hai được phân lập từ mẫu bệnh phẩm của trẻ em bị sốt cấp tính không rõ nguyên nhân ở Haiti.

Hiện tại, Covid-19 được chia thành bốn loại: Alphacoronavirus, Betacoronavirus, Deltacoronavirus và Gammacoronavirus. Theo nghiên cứu, loại mới đầu tiên được tìm thấy ở trẻ em bị viêm phổi ở Malaysia là thuộc loại 1 - Alpha coronavirus. Còn loại virus được phân lập từ mẫu bệnh phẩm của trẻ em ở Haiti là thuộc loại 3 - Delta. Loại 3 này trước đây, vốn được cho là chỉ lây nhiễm cho các loài chim, nay đã lây nhiễm trên người. Còn hiện nay, SARS-CoV-1, SARS-CoV-2 và MERS-CoV là 3 loại virus thuộc loại Beta và đang khiến cả thế giới chao đảo. 

Coronavirus được tìm thấy ở Malaysia là sự kết hợp của 3 loại virus có nguồn gốc động vật từ chó, mèo và lợn và xuất phát từ bốn loại virus khác nhau.

Chuyên gia Benjamin Neuman - một nhà virus học tại Đại học Texas A&M cho rằng loại coronavirus mới này được hình thành do tích hợp và tác động lâu dài của coronavirus. Chúng liên tục kết hợp và đột biến, và dần dần tiến hóa ở những nơi mà chúng ta không thể nhìn thấy. Chúng ta chỉ phát hiện ra chúng một cách vô tình khi quan sát nó.

Tuy nhiên, con đường lây nhiễm chưa thể xác thực rõ ràng, vì loại coronavirus này thuộc loài Chimera 4 trong 1. Nghĩa là nó kết hợp của 3 loại virus có nguồn gốc động vật từ chó, mèo và lợn và xuất phát từ bốn loại virus khác nhau. Trước đây, những trường hợp bình thường, loài Chimera thường không có khả năng lây nhiễm sang người do các vấn đề về cấu trúc của chúng. Trong khi đó, loài chimera mới phát hiện này lại có khả năng lây nhiễm sang người.

Theo báo cáo cho biết, có 8 bệnh nhân nhỏ hơn 5 tuổi, trong số đó là trẻ sơ sinh, đều sống trong những ngôi nhà dài theo kiểu tổ hợp (người và động vật sống gần gũi) ở vùng nông thôn Sarawak, Malaysia. Từ điều này, các nhà nghiên cứu đánh giá rằng cuộc sống hỗn hợp như thế này có thể khiến loại coronavirus Chimera này đã lây từ động vật nhiễm sang người.

Trên thực tế, các bệnh viện địa phương về bệnh viêm phổi vẫn chưa có phát hiện cụ thể nào về coronavirus có nguồn gốc từ động vật. Cho đến khi các nhà nghiên cứu tiến hành nghiên cứu khoa học thì các bệnh nhân này mới được phát hiện bị nhiễm loại coronavirus mới. 

Tờ Science chỉ ra rằng, virus Alpha không có độc lực cao nên rất dễ lây nhiễm cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, người lớn thì tỷ lệ rất hiếm. Loại virus này được đặt tên là CCoV-HuPn-2018 vì bệnh nhân nhập viện năm 2017-2018. Cho đến nay, chưa tìm thấy trường hợp nào chứng minh virus này có thể lây truyền từ người sang người và những đứa trẻ bị viêm phổi cuối cùng đã khỏi bệnh.

Tuy nhiên, các nhà virus học vẫn cảnh báo rằng coronavirus Chimera này có thể tiếp tục đột biến trong vật chủ nên cần cảnh giác với nguy cơ tiến hóa và lây lan từ người sang người.

Coronavirus ở Haiti được tìm thấy từ bệnh phẩm của các bệnh nhi rất khó theo dõi và xét nghiệm

Các nhà nghiên cứu không chắc chắn rằng loại coronavirus ở Haiti chỉ chủ yếu lây nhiễm cho trẻ em. Loại coronavirus này thuộc phân loại Delta mà từ lâu người ta vẫn tin rằng loại này chỉ lây nhiễm cho chim. Vì vậy, nó không nhận được nhiều sự quan tâm trong các bệnh truyền nhiễm lâm sàng.

Tuy nhiên, năm 2012, theo một báo cáo ở Hồng Kông và phát hiện ra rằng lần đầu tiên nó đã "nhảy" từ chim sang lợn và lây lan nhanh chóng trên lợn, gây tiêu chảy và có thể gây chết ở lợn con. Chính vì điều này mà năm 1980, Haiti đã phải xóa sổ đàn lợn địa phương do dịch cúm lợn và sau đó đã phải nhập khẩu các giống lợn mới từ các nước như Hoa Kỳ và Canada.

Trong quá trình so sánh gen của các loại virus, các chuyên gia đã phát hiện ra rằng 3 chủng virus bị nhiễm là từ lợn ở các vùng khác nhau, một số từ Thiên Tân, Trung Quốc và một số từ Arkansas, Hoa Kỳ. Do đó, các nhà nghiên cứu tin rằng loại virus này lây lan rất nhanh giữa các loài động vật.

Trong số 3 đứa trẻ bị nhiễm virus này thì có 2 đứa ở quê gần thành phố và một đứa ở miền núi xa thành phố. Từ góc độ tìm hiểu về môi trường sống, cả 3 đứa trẻ đều ít khả năng tiếp xúc với lợn vì vậy mà không thể khẳng định chúng bị lây từ vật thể nào, cũng không thể xác định có phải do lây truyền từ người sang người hay không.

Biểu hiện của ba bệnh nhi sau khi nhập viện là ngoài sốt còn bị ho nhưng không bị tiêu chảy, chỉ có triệu chứng đau bụng. Trong giai đoạn 2012-2020, trong số các bệnh nhi mà bệnh viện địa phương tiếp nhận, hiện tượng trẻ tiêu chảy, nhiễm trùng đường hô hấp và sốt cao không rõ nguyên nhân xảy ra thường xuyên. 

Từ tháng 5/2014, họ bắt đầu giữ lại các mẫu mô của những đứa trẻ bị sốt cao không xác định để nghiên cứu. Trong đợt mẫu này, họ sàng lọc được 3 đứa trẻ bị nhiễm vi rút Delta, vốn lẽ ra chỉ lây truyền ở chim, lợn, Hu-PDCoV. Các nhà nghiên cứu ước tính rằng loại virus này cũng không có độc lực cao, nhưng không thể xác định mức độ phổ biến của nó ở Haiti.

Trong bài báo, chuyên gia Linda Saif - người đã phân lập Delta coronavirus từ lợn vào năm đó đã khẳng định cần tiến hành xét nghiệm kháng thể cho người lớn và trẻ em ở Haiti. Ngoài ra, tính tới thời điểm hiện tại, các nhà khoa học cho rằng Hu-PDCoV chưa gây ra mối đe dọa lớn đối với sức khỏe con người. Nhưng nếu tìm ra bằng chứng khẳng định loại virus này có khả năng lây nhiễm sang người thì mối nguy có thể bùng phát thành đại dịch.

Đáp lại hai phát hiện mới này, tờ Science đã chỉ ra rằng hiện tại, con người đang rất thiếu sự quan tâm và chú ý đến các nghiên cứu về virus corona. So sánh các thuộc tính giữa các loài của coronavirus và khả năng lây nhiễm khác nhau của nó giữa các loài, có thể thấy cùng một loại coronavirus có thể an toàn ở chim, nhưng khi lây sang lợn có thể gây tử vong nếu bị nhiễm bệnh.