Về thăm quê, tôi tình cờ gặp người bạn cũ, ngày xưa cũng khá thân. Ngồi với nhau dưới tán dừa trốn nắng, vô tình hỏi về vợ bạn - cũng là bạn tôi.
Bạn im lặng, nhìn xa xăm, hồi lâu mới trả lời: “Đàn bà mà luôn cau có, quát tháo, muốn hơn chồng thì sao yên ổn hả bà”. Tôi cũng lặng yên, thả mình theo ý nghĩ miên man về đàn bà. Đàn bà phải chăng như hồ như nước: mềm dẻo, linh hoạt, mát lành, nhưng cũng mạnh mẽ và nguy hiểm?
Tôi có đọc đâu đó một câu, đại loại là không ai nỡ đưa tay tát một gương mặt tươi cười. Hẳn thế, trước một khuôn mặt tươi cười, lời nói dễ nghe, ngôn ngữ uyển chuyển, liệu có cái gì là không tan chảy. Đàn bà không phải ai cũng được tạo hóa ưu ái cho một khuôn mặt xinh xắn. Nhưng sự dễ nói dễ cười như một đặc ân trời ban cho họ. Đó chính là sức mạnh lở đất lở đá, sức mạnh khuynh thành mà nhiều người thường bỏ quên.
Chuyện hồi đầu năm, con trai nhỏ của tôi đi học về, ủ rũ như cái bánh tráng nhúng nước. Hỏi mãi cậu bé mới kể: “Cô dạy Anh văn của con dạy 45 phút mà cả lớp con như mấy bạn trong phim Harry Potter - bị giám ngục Azkaban truy đuổi. Cô lườm lườm nhìn bọn con, không bao giờ nở một nụ cười. Ghê lắm!”.
Ngày họp phụ huynh, tôi gặp cô giáo, biết con không nói sai. Chỉ chào hỏi, nói chuyện dăm ba câu với cô mà tôi còn thấy căng thẳng. Tự an ủi mình, chắc cô muốn giữ thái độ trang nghiêm của một nhà giáo. Ở đâu đó, chắc cô sẽ cười bằng nụ cười rộng mở. Tôi thật sự sợ khi nghĩ đến một gương mặt phụ nữ ít nói ít cười, sợ cái không khí gia đình có người phụ nữ lúc nào cũng cau có hay lớn tiếng.
Cuộc sống vợ chồng thể nào chẳng có lúc cãi nhau vì bất đồng quan điểm, vì tâm trạng không tốt, công việc không thuận lợi... Tôi chưa từng thấy bất kỳ ai sống với ai mà không phát sinh mâu thuẫn, huống chi là vợ chồng có quá nhiều mối liên quan. Và đàn bà, bằng sức mạnh mềm dẻo của nước, luôn là người điều chỉnh bầu không khí trong gia đình. Hệt như chỉnh lửa bếp gas, nhiệt độ bếp điện khi nấu ăn vậy. Đàn ông không giỏi chuyện này.
Chính nụ cười, lời lẽ nhẹ nhàng, nhún nhường, thậm chí đánh trống lảng, ngơ ngơ của “đồ đàn bà” mà đôi khi dập được cả một đám cháy. Thường khi cãi vã hay mâu thuẫn, đặc biệt với vợ - người quá quen và thuộc về mình - đàn ông, do đặc điểm giới tính, thường không linh hoạt trong lời nói, ít chú ý đến cảm giác của vợ mà chỉ mong nhanh chóng xếp lại cuộc tranh luận để kịp cà phê với bạn, kịp xem trận bóng, bộ phim đang đến hồi gay cấn hoặc chỉ là để nghỉ ngơi.
Tôi lại nhớ ngày con trai còn nhỏ. Con thích chơi trò nặn đất sét. Mỗi màu đất sét được giữ riêng trong một cái hộp. Ngày nọ, đang lúi húi trong bếp, tôi nghe tiếng hét thất thanh của con. Tôi lao ra, thấy hai anh em mỗi đứa đứng một góc. Thằng anh - 7 tuổi - mặt đỏ phừng phừng, trong khi thằng em - 3 tuổi - mếu máo hoảng sợ, hai tay tuồn vô bụng giấu một vật to kềnh. Khi tôi dỗ được cậu em trình thứ con đang giấu ra thì cậu anh òa khóc. Những thanh đất sét đủ màu đã bị nhồi thành một cục.
Tôi không nhớ chính xác mình đã làm thế nào để xử “vụ án nghiêm trọng” đó. Chỉ nhớ mấy lời ngây thơ của con trẻ mà đã hơn 10 năm qua, thi thoảng tôi vẫn còn nghe văng vẳng: “Con muốn nó thành một cục bự. Gom lại hết mới bự được”. “Gom vậy sao anh nặn máy bay?”. “Thì anh tách ra đi”. “Tách gì được mà tách, còn màu nào ra màu nào đâu mà tách”. “Màu của em nó xấu thấy chưa, nâu nâu này, đen đen này”. “ Chỗ này chím chím (tím tím) đẹp này”…
Có cái gì như đời người trong lời con trẻ. Khi bước chân vào ngôi nhà hôn nhân, chúng ta khó lòng tránh khỏi cuộc nhào nặn để thành một khối - lẽ tất nhiên. Ta có khối nâu xám mờ mịt hay cam tím đều là do chính mình. Bản thể mỗi người phải hòa với người kia để tạo thành sắc màu riêng biệt cho hôn nhân của mình. Cuộc hôn nhân ấy có màu gì, mang hình hài ra sao, phần nhiều nằm trong tay đàn bà - những dòng nước mềm dẻo, linh hoạt, mát lành và mạnh mẽ vô song.
Đàn ông không nhiều người có khả năng lựa lời như đàn bà. Dừng hay tiếp tục, hòa hoãn êm đẹp hay bùng nổ thành cuộc “nội chiến” mà độ sát thương có thể bào mòn, phá hỏng cuộc hôn nhân đã gầy guộc qua năm tháng, phần lớn phụ thuộc vào đàn bà. Người xưa nói “đàn bà xây tổ ấm” là vì vậy.