Câu chuyện đời ít biết về mẹ NS Hồ Hoài Anh: Từng là Trưởng khoa ở Nhạc viện âm nhạc quốc gia, sống kín tiếng tuổi xế chiều

Mẹ ruột nhạc sĩ Hồ Hoài Anh - NSND Thanh Tâm dành cả sự nghiệp cho đàn bầu

Mẹ ruột Hồ Hoài Anh - NSND Thanh Tâm được khán giả biết đến với là một nghệ sĩ đàn bầu gạo cội. Bà từng đảm nhiệm vị trí Trưởng khoa Nhạc cụ dân tộc ở Nhạc viện Hà Nội (nay là Học viện Âm nhạc Quốc gia VN) và cũng là nữ nghệ sĩ đầu tiên được phong danh hiệu NSƯT rồi NSND với loại nhạc cụ dân tộc này.

Cùng với cây đàn nhỏ bé, NSND Thanh Tâm đã đi khắp các miền đất nước, với hàng trăm chuyến lưu diễn nước ngoài, được vinh dự biểu diễn trước các chính khách nổi tiếng thế giới: Tổng thống Mỹ Bill Clinton cùng phu nhân trong chuyến ông tới thăm Việt Nam, Thủ tướng Nga V.Putin, Chủ tịch Trung Quốc Giang Trạch Dân, Hồ Cẩm Đào...

 Nói về kỷ niệm trong những buổi biểu diễn của mình, trong ký ức NSND Thanh Tâm thì lần biểu diễn trong một chương trình giao lưu nghệ thuật vào năm 1974 để lại ấn tượng sâu đậm nhất.

NSND Thanh Tâm kể: "Ngay khi những nốt nhạc đầu tiên của bản nhạc Nga Vonga xinh đẹp vang lên trên cây đàn bầu Việt Nam thì trời bỗng đổ cơn mưa lớn, nhưng vì đang biểu diễn nên tôi không thể rời vị trí mà tiếp tục biểu diễn cho đến hết bài, và tất nhiên khán giả cũng không ai bỏ chạy. Vì quá nhập tâm nên tôi không để ý ai đó đã che ô cho mình, chỉ khi bản nhạc kết thúc, tôi ngẩng lên thì thấy có các cựu chiến binh Hồng quân Liên Xô ngực đeo đầy huy chương đứng sát lại che cho tôi và cây đàn khỏi ướt".

Hay trong lần biểu diễn ở Liên hoan Sinh viên thế giới năm 1979 tại thành phố La Habana (Cuba), bà đã không thể xuống được sân khấu bởi khán giả yêu cầu chơi hết bài này đến bài khác.

Thành danh là thế, nhưng ít ai biết, để trụ được với cây độc huyền cầm ấy, NSND Thanh Tâm đã vượt qua biết bao sóng gió, nổi trôi.

2 lần đập đàn, một lần bỏ học

Gian nan đến với NSND Thanh Tâm ngay từ khi bà lựa chọn cây độc huyền cầm để gắn nghiệp. Một quyết định có thể nói là liều lĩnh với cô bé 13 tuổi lúc ấy.

Thanh Tâm mê tiếng đàn bầu từ thuở bé. Qua chiếc đài nhỏ, bà từng như bị mê hoặc, ám ảnh với tiếng đàn trong veo, thánh thót. Thế nên khi Trường Âm nhạc Việt Nam (nay là Học viện âm nhạc Quốc gia) tuyền sinh, không do dự bà đã thi tuyển và đòi học bằng được, dù gia đình không mấy bằng lòng bởi cái nghề đàn ca vốn bị coi là bạc bẽo, “xướng ca vô loài”.

Quyết định của cô gái nhỏ khiến ngay các thầy cô cũng phải ngạc nhiên, bởi theo NSND Vũ Tuấn Đức (nguyên Chủ nhiệm khoa Âm nhạc truyền thống đầu tiên và cũng là người tuyển Thanh Tâm vào trường) thì "từ xưa đến nay chưa có ai là nữ học đàn bầu mà trụ lại được". Lúc đó, NS Thanh Tâm chưa lường hết những khó khăn, nghiệt ngã của nghề. Với tính bướng bỉnh, lúc ấy cô gái Thanh Tâm chỉ biết, “các bạn nam học được cớ sao mình không học được”. Và rồi sau này, bà đã hiểu lý do tại sao không nữ sinh nào trụ lại được với cây độc huyền cầm. Ngay cả bà cũng 2 lần đập đàn, một lần bỏ học.

Gắn bó với cây đàn bầu hơn nửa thế kỷ, nghệ sĩ Thanh Tâm luôn cảm thấy may mắn khi được học hỏi, dìu dắt bởi những người thầy, những nghệ nhân xuất sắc như: NSND Vũ Tuấn Đức, nghệ sĩ Bạch Huệ, thầy Bá Sách... Nhờ những kiến thức của các thầy, cô mà bà có được ngày hôm nay, bởi vậy bà luôn ý thức rõ trách nhiệm truyền dạy cho thế hệ sau.

Một trong những việc làm tâm huyết của bà trong nhiều năm qua là biên soạn giáo trình, giáo án cho đàn bầu ở các cấp học cũng như sưu tầm, tập hợp các tác phẩm như: Đàn bầu cho tuổi học đường (tập 1, tập 2)...Đặc biệt, gần đây bà đã dành nhiều công sức cho cuốn sách Giáo trình đào tạo tài năng hệ trung cấp chuyên ngành đàn bầu, được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đánh giá cao.

Mẹ ruột Hồ Hoài Anh - NSND Thanh Tâm có nhiều thành công với nghề nhưng đường tình duyên bà lại lận đận. Thời trẻ, NSND Thanh Tâm vốn nổi tiếng xinh xắn, đáng yêu nên xung quanh có nhiều người để ý, trong đó có thầy giáo trẻ.

Thế nhưng nữ nghệ sĩ chỉ hồn nhiên mê đắm tiếng đàn và cuối cùng người thầy tài hoa với tiếng đàn bầu ấy đã chinh phục được bà. Cho đến giờ NSND Thanh Tâm vẫn kể, khi ấy bà sợ nhiều hơn là yêu, ngoài tình cảm nam nữ còn cả sự biết ơn vì đó là người dạy cho bà những tiếng đàn đầu tiên. Và những kỷ niệm của mối tình đầu của nữ nghệ sĩ cũng trong như giọt đàn bầu

Tình yêu 10 năm bén thành trái ngọt. Hai người làm đám cưới. Họ sinh con, đó chính là nhạc sĩ Hồ Hoài Anh. Nhưng khi Hồ Hoài Anh ra đời, cũng là lúc xuất hiện những hiểu nhầm, rạn nứt. Khi Hồ Hoài Anh lên 6, hai người ly thân. Một năm sau họ chính thức chia tay. Giờ đây, cả hai đã tìm cho mình những bến đỗ khác. Người đàn ông xưa đã nói với Thanh Tâm lời xin lỗi muộn màng, và bà đã để lại quá khứ đẹp đẽ nhưng cũng nhiều nỗi niềm lại phía sau.

Sau sóng gió ấy, NSND Thanh Tâm có gia đình mới, ở tuổi xế chiều bà bình thản sống bên chồng. Nữ nghệ sĩ gạo cội tâm sự: "Cuộc sống, trải qua những năm tháng tuổi trẻ, tôi giờ đã có cuộc sống bình yên, hàng ngày tôi và chồng thường chở nhau đi ăn sáng, uống cà phê, ngắm nhìn đường phố Hà Nội, có dịp thì đi du lịch cùng con cháu… Nói chung cuộc sống rất thảnh thơi, mình đã sống và làm việc chăm chỉ, chẳng còn gì tiếc nuối".