Bệnh cột sống là căn bệnh mãn tính của con người hiện đại. Theo kết quả phân tích của Cơ quan Giám định và Đánh giá bảo hiểm y tế Hàn Quốc về những người mắc bệnh cột sống từ năm 2012 đến năm 2021, cứ năm người trong tổng dân số thì có một người được điều trị các bệnh về cột sống. Độ tuổi chẩn đoán trung bình giảm từ 41,8 tuổi năm 2012 xuống 36,9 tuổi vào năm 2021 và độ tuổi trung bình được phẫu thuật tăng từ 55,1 tuổi năm 2012 lên 60,5 tuổi vào năm 2021.

Nếu không chú ý đến sức khỏe cột sống của mình trong suốt cuộc đời, bạn sẽ gặp phải những bất tiện lớn trong cuộc sống hàng ngày do những cơn đau nhức liên tục. Nhân kỷ niệm Ngày Cột sống Thế giới (16/10/2012 - 16/10/2023), chúng tôi đã chỉ ra những điểm mà bạn cần chú ý để cột sống luôn khỏe mạnh cho đến 100 tuổi.    

Chứng vẹo cột sống ở tuổi vị thành niên

Cột sống được tạo thành từ 33 xương, hỗ trợ cơ thể và duy trì sự cân bằng. Khi nhìn từ phía sau thì thẳng nhưng khi nhìn từ góc nghiêng bên cạnh hơi cong hình chữ S. Căn bệnh đáng lo ngại nhất ở tuổi dậy thì là chứng vẹo cột sống. Vẹo cột sống là một căn bệnh trong đó các đốt sống bị cong sang bên hơn 10 độ trong không gian ba chiều. 80-85% các trường hợp xảy ra vô tình mà không có nguyên nhân ở tuổi thiếu niên. 

Giáo sư Lee Jeong-hee thuộc Khoa Chỉnh hình tại Bệnh viện Đại học Kyung Hee đã chỉ ra: “Gần đây, khi việc sử dụng và phụ thuộc vào các thiết bị thông minh ngày càng tăng, thời gian ngồi cũng trở nên dài hơn. Điều này đương nhiên dẫn đến tư thế xấu và giảm thiểu chuyển động của cột sống, đẩy nhanh quá trình biến dạng cột sống". 

Chứng vẹo cột sống phổ biến ở bé gái hơn bé trai. Nếu bạn nhìn thấy những dấu hiện sau thì đừng bỏ qua và hãy đến bệnh viện. 

Vai nghiêng sang một bên khi đứng thẳng hoặc chiều cao của cả hai vai khác nhau

Chiều cao xương chậu khác nhau khi đứng thẳng

Vai lệch sang một bên khi mặc váy hoặc quần

Giày bị lệch trẹo sang một bên hoặc mòn lòng bàn chân một bên nhiều hơn

Vị trí các ngón chân khác nhau khi nằm ngửa

Kích thước hoặc chiều cao của cả hai bên vòng 1 khác nhau

Một bên xương cánh nhô ra nhiều hơn hoặc xương sườn không đối xứng

Lưng bị nghiêng khi chụm hai chân và cúi về phía trước

Nếu độ cong cột sống dưới 20 độ, việc theo dõi được thực hiện thông qua chụp X-quang trong khoảng thời gian từ 4 tháng đến 1 năm mà không cần điều trị đặc biệt. Lúc này, nếu góc tăng nhanh hoặc vượt quá 20 độ thì nên đeo nẹp. 

Bằng cách sử dụng dụng cụ chỉnh hình, có thể mong đợi giảm góc của đường cong hoặc làm chậm sự tiến triển của độ cong đồng thời điều chỉnh tư thế và cải thiện chức năng vận động. Nếu góc uốn cong hơn 40 đến 50 độ, có thể cần phải phẫu thuật do nguy cơ biến chứng như giảm chức năng tim phổi. 

Đĩa cổ/thắt lưng

Gần đây, số lượng người trẻ mắc các bệnh về cột sống ngày càng gia tăng. Giáo sư Choi Doo-yong  thuộc Khoa Phẫu thuật Thần kinh, Bệnh viện Não của Bệnh viện St. Mary, Đại học Công giáo Hàn Quốc, cho biết: “Số lượng bệnh nhân trẻ mắc bệnh về cột sống ở độ tuổi 20 và 30 gần đây đang gia tăng đáng kể do nhiều lý do khác nhau như như sử dụng quá nhiều điện thoại thông minh và máy tính bảng, thói quen sinh hoạt không đúng cách, ngồi trong thời gian dài, căng thẳng gia tăng và thiếu tập thể dục". 

Một ví dụ điển hình là thoát vị đĩa đệm, hiện tượng một hoặc nhiều đĩa đệm nằm giữa các đốt sống lưng và cổ bị hư hại, trượt ra khỏi vị trí ban đầu gây chèn ép lên tủy sống và các dây thần kinh trong ống sống, dẫn đến tình trạng đau nhức và rối loạn cảm giác tại chỗ. Đau lưng là triệu chứng căn bản và cơn đau có thể lan dọc theo dây thần kinh đến cánh tay và bàn tay ở cột sống cổ và đến chân và bàn chân ở cột sống thắt lưng. 

Ở tuổi thiếu niên, bệnh thường bắt đầu bằng tình trạng bong gân ở vùng thắt lưng hoặc cột sống. Thường xảy ra khi có chấn thương, nâng vật nặng hoặc khi có tác động lớn vào lưng dưới. Bong gân thắt lưng thúc đẩy quá trình thoái hóa của các đĩa đệm và có thể dễ dàng biến thành đĩa đệm.

Trong hầu hết các trường hợp thoát vị đĩa đệm không có triệu chứng thần kinh nghiêm trọng thì các triệu chứng sẽ tự cải thiện. Ngoài ra, các triệu chứng có thể được cải thiện bằng cách điều trị bảo tồn như dùng thuốc, vật lý trị liệu hoặc liệu pháp tập thể dục. Phẫu thuật được cân nhắc khi cơn đau không cải thiện mặc dù đã điều trị bảo tồn hoặc tiêm thuốc hoặc khi sức lực của chi yếu đi.

Trượt đốt sống

Khi già đi, sự kết nối giữa cột sống trên và dưới yếu đi do chấn thương hoặc thoái hóa. Trong trường hợp này, trượt đốt sống có thể xảy ra, trong đó sự liên kết của các thân đốt sống liền kề bị sai lệch và một đốt sống bị đẩy về phía trước hoặc phía sau so với các đốt sống liền kề. Đây đặc biệt là vấn đề đối với những người có khả năng ổn định cột sống bị giảm do sức mạnh của xương yếu hoặc dây chằng, đĩa đệm và cơ bị yếu.

Trượt đốt sống có thể xảy ra ở bất kỳ vị trí nào trên cột sống nhưng thường thấy ở cột sống thắt lưng. Đặc biệt, những người có đốt sống bị ngã về phía trước có thể cảm thấy như thể một số phần ở lưng dưới của họ đang nhô ra ngoài. Khi phần giữa của bụng nhô ra và mông tụt về phía sau, có thể xảy ra những thay đổi về dáng đi như đi lạch bạch. Khi xảy ra hiện tượng trượt đốt sống, mọi người thường phàn nàn về tình trạng đau lưng và tê ở chân. Khi ngồi không có triệu chứng gì, nhưng khi bắt đầu đi bộ sẽ cảm thấy đau do dây thần kinh bị chèn ép. Trong trường hợp nghiêm trọng, có thể gây tê liệt hông hoặc chi dưới.

Nếu các triệu chứng nhẹ, hãy nghỉ ngơi trên giường và uống thuốc giảm đau để ổn định lưng và giảm đau. Vật lý trị liệu và tiêm thuốc cũng hữu ích. Khi cơn đau được cải thiện, hãy thực hiện các bài tập để tăng cường cơ lưng. Nếu không phục hồi với điều trị bảo tồn hoặc mức độ lệch cột sống trở nên trầm trọng hơn, phẫu thuật sẽ được xem xét. Phẫu thuật nối các đốt sống thành một khối để ngăn chúng bị đẩy ra ngoài, từ đó ngăn ngừa áp lực lên dây thần kinh.

Gãy xương cột sống ở tuổi già

Các đốt sống khỏe mạnh không dễ bị gãy ngay cả khi chịu tác động mạnh. Tuy nhiên, khi xương trở nên yếu hơn do lão hóa, chúng trở nên dễ bị tổn thương trước những cú sốc nhẹ từ bên ngoài. Đặc biệt, gãy xương thắt lưng là bệnh lý cột sống thường gặp ở người lớn tuổi. Có nguy cơ cao bị gãy xương do nén cột sống, không chỉ đơn giản là xương bị gãy hoặc nứt mà xương lẽ ra phải cách nhau lại bị bẹp dẹt do tác động từ bên ngoài. Người cao tuổi và phụ nữ sau mãn kinh dễ bị loãng xương do mật độ xương thấp có nguy cơ mắc bệnh này.

Vấn đề là gãy xương cột sống gây đau và biến dạng cột sống, dẫn đến tàn tật và tử vong. Hơn nữa, gãy xương cột sống do loãng xương không phải là hiện tượng xảy ra một lần. Nó xảy ra tuần tự ở đốt sống. Khi chiều cao của phần trước thân đốt sống tiếp tục giảm, gây ra chứng gù lưng, khiến lưng và lưng dưới bị cong, việc đi lại trở nên khó khăn và chức năng thể chất tổng thể giảm sút. 

Giáo sư Choi cho biết: “Nếu gãy xương do chèn ép cột sống do loãng xương không được điều trị đúng cách, gãy xương có thể xảy ra ở nhiều bộ phận khác nhau như cột sống, khớp hông và cổ tay, có thể phải phẫu thuật hoặc bị các biến chứng phẫu thuật. Gãy xương cột sống được công nhận là căn bệnh cần được quản lý và điều trị suốt đời.

Nếu là gãy xương cấp tính, điều trị bảo tồn được thực hiện trong 2 đến 3 tuần, sau đó bắt đầu điều trị bằng thuốc trị loãng xương, canxi và vitamin D. Sau khi cơn đau giảm bớt, hãy bắt đầu tập đi trong khi đeo nẹp lưng. Nếu cơn đau vẫn nghiêm trọng mặc dù đã áp dụng các phương pháp điều trị này hoặc chiều cao của thân đốt sống đã bắt đầu giảm thì có thể thử phẫu thuật tạo hình đốt sống, bao gồm việc bơm xi măng xương cột sống điều trị xẹp đốt sống. 

Lời khuyên chăm sóc cột sống 

1. Chỉnh sửa tư thế
Chỉ cần ngồi đúng tư thế, bạn có thể giảm tới 30% áp lực lên cột sống và khớp. Ngồi sâu vào ghế sao cho mông áp vào tựa lưng, duỗi thẳng lưng và giữ đầu gối cong một góc 90 độ. Dừng ngồi sau mỗi 30 phút để tránh áp lực đĩa đệm tăng lên. Tránh tư thế ngồi xổm hoặc bắt chéo chân. Thói quen bắt chéo chân khi ngồi là kẻ thù lớn nhất đối với sức khỏe lưng của bạn.

2. Luyện tập thể dục
Đảm bảo vận động cơ thể thường xuyên. Về cơ bản, nên tập thể dục đi bộ để giúp củng cố cột sống và lưng dưới, đi bộ với tốc độ hơi nhanh trong 40 đến 50 phút ít nhất ba lần một tuần. Bơi lội và đi xe đạp cũng tốt. Tăng cường cơ cột sống có thể cải thiện số lượng và chất lượng của các cơ trên toàn cơ thể, điều này có tác động tích cực đến quá trình trao đổi chất của cơ thể. Tuy nhiên, tránh rèn luyện sức mạnh liên quan đến việc nâng vật nặng.

3. Quản lý cân nặng
Càng nặng cân, gánh nặng lên cột sống càng lớn. Nếu bạn béo phì, bạn có nhiều mỡ hơn cơ bắp và cơ bắp yếu nên cơ bắp không thể hỗ trợ cột sống đúng cách, điều này có thể gây ra các bệnh về cột sống. Đặc biệt, với trường hợp béo bụng, trọng tâm cơ thể bị đẩy về phía trước dễ gây áp lực lên cột sống thắt lưng và các đĩa đệm. Để ngăn ngừa bệnh cột sống, điều hữu ích là bạn nên kiểm soát chế độ ăn uống để tránh thừa cân.