Trong đời sống văn hóa tinh thần của người Việt Nam, rằm tháng Giêng hay còn được gọi Tết Nguyên Tiêu là một ngày quan trọng không kém những ngày Tết Nguyên Đán, do đó mâm cơm cúng trong ngày này cũng rất được chú trọng.
Đối với người Việt Nam, việc thờ cúng tổ tiên, thần Phật đã trở thành một tín ngưỡng gắn liền với đời sống của họ. Do đó việc đi chùa, ăn chay vào ngày mùng một hay ngày rằm hàng tháng là việc rất quen thuộc. Theo đó trong năm sẽ có những ngày rằm lớn như rằm tháng Giêng, rằm tháng bảy và rằm tháng Mười. Đặc biệt là rằm tháng Giêng rất được mọi người xem trọng.
Vào ngày này, ông bà ta ngày xưa thường nấu hai phần cúng khác nhau. Một phần là để cúng Phật và phần còn lại để cúng gia tiên. Tùy theo quan niệm của mỗi gia đình mà hai mâm cúng đó có thể là một chay dành cho Phật, một mặn dành để cúng gia tiên hoặc cả hai đều chay hết.
Mâm cơm cúng gia tiên
Đối với mâm cơm cúng gia tiên trong ngày rằm tháng Giêng không cầu kỳ và khắc khe như những mâm cơm cúng của các ngày Tết Nguyên Đán, nhưng vẫn có một số yêu cầu nhất định để năm mới gia chủ có thể gặp nhiều thuận lợi trong công việc và may mắn về tài lộc.
Trong mâm cúng thường đặt 6 cái chén và 4 dĩa thức ăn, còn món ăn thì tùy thuộc vào văn hóa từng vùng miền cũng như điều kiện kinh tế của mỗi gia đình mà sẽ có những món khác nhau.
Thông thường ông bà ta ngày xưa thường cúng những mon đơn giản như thịt luộc, đồ xào, xôi, canh, nem.
Một số gia đình còn cúng kèm theo chè trôi nước với mong muốn cả năm được thuận lợi, trôi chảy. Công việc làm ăn không gặp nhiều trở ngại, tiền bạc dư dả.
Mâm cơm chay cúng Phật
Mâm cơm cúng Phật dù là Tết Nguyên Đán hay rằm Tháng Giêng đều phải cúng cơm chay đó là điều bắt buộc. Cũng giống như mâm cơm cúng gia tiên, những món ăn trên đó đều tùy thuộc vào điều kiện kinh tế và phong tục của từng gia đình. Tuy nhiên dù cho có cúng món gì đi nữa thì trên mâm cơm cúng Phật cần đảm bảo có đủ năm màu sắc đó là đỏ, xanh, đen , trắng, vàng tương ứng với năm hành trong phong thủy đó là hỏa, mộc, thổ, thủy, kim. Có như vậy thì gia đình mới có thể thuận lợi làm ăn và gặp nhiều may mắn trong năm mới.
Bên cạnh mâm cơm cúng thì đồ cúng rằm tháng Giêng dĩ nhiên không thể thiếu những thứ như nhang, hoa, giấy tiền vàng mã, rượu,nến để cúng kèm theo.
Ngoài việc nấu cơm cúng ở nhà, vào ngày rằm tháng Giêng nhiều người có thói quen tổ chức đi chùa để cầu xin cho cả gia đình được bình an, năm mới vạn sự như ý.
Thông tin chỉ mang tính chất tham khảo, chiêm nghiệm.