Tuổi vị thành niên là bước ngoặt của trẻ em đồng thời cũng là giai đoạn mối quan hệ giữa cha mẹ và con cái phải đối mặt với những thử thách lớn.
- Xoáy tóc trên đầu liên quan thế nào đến IQ của trẻ?
- Bác sĩ cảnh báo nguy hiểm khi dùng máy sấy tóc giúp trẻ “vượt” ốm
Bước vào tuổi dậy thì cũng là lúc trẻ em từ ngoan ngoãn chuyển sang nổi loạn, từ phụ thuộc chuyển sang xa lánh, thậm chí còn phát triển các vấn đề như ghét trường học, nghiện Internet và yêu sớm. Đằng sau những thay đổi này là những khát khao và đấu tranh sâu sắc nhất của trẻ.
Cơ thể và tâm trí của trẻ trải qua những thay đổi mạnh mẽ
Tuổi vị thành niên là giai đoạn chuyển tiếp từ quá trình tăng trưởng và phát triển sang giai đoạn trưởng thành của trẻ em, thường kéo dài từ 10 đến 20 tuổi.
Li Xin, giáo viên tâm lý tại trường Zhuhai Xiangshan, chỉ ra rằng tuổi vị thành niên là giai đoạn não bộ và tâm trí của trẻ em trải qua những thay đổi mạnh mẽ. Ngoại trừ 3 năm đầu sau khi sinh, không có giai đoạn nào khác mà não bộ thay đổi mạnh mẽ hơn tuổi vị thành niên.
"Trong giai đoạn này, tâm trí trẻ em dần trưởng thành, chúng bắt đầu suy nghĩ như người lớn, mong muốn độc lập, thách thức quyền lực và thể hiện chủ nghĩa duy tâm. Tuy nhiên, giai đoạn khám phá 'trở nên khác biệt' này thường bị hiểu lầm là 'nổi loạn'” – Cô nói.
Tuổi vị thành niên là “thời kỳ đổi mới” của não bộ
Tuổi vị thành niên có thể được mô tả theo nghĩa bóng là "thời kỳ đổi mới" của não bộ, trong thời gian đó não sẽ trải qua một loạt các điều chỉnh và nâng cấp phức tạp.
Trước 12 tuổi, não bộ của trẻ giống như một ngôi nhà thô sơ, chủ yếu được trang bị các phần mềm cơ bản như khả năng nhận thức cơ bản như đọc và số học. Trong thời kỳ thanh thiếu niên, não bộ bắt đầu được "cải tạo", phá bỏ các mô thức tư duy cũ, xây dựng khả năng logic mới và hình thành các giá trị.
Kết quả của sự thay đổi này là vỏ não trước trán (chịu trách nhiệm về phán đoán) và hệ thống limbic (chịu trách nhiệm về cảm xúc) phát triển đồng thời, khiến trẻ em có hành vi đôi khi rất thông minh, đôi khi bốc đồng, đôi khi quyết đoán theo cách riêng của mình và đôi khi lại bối rối.
Thay đổi về mặt vật lý là “đèn hiệu báo hiệu” của sự tăng trưởng
Tăng trưởng chiều cao nhanh: Trẻ lớn nhanh như cây tre nhưng não bộ chưa phát triển kịp nên dễ bị chóng mặt, chân tay yếu,…
Rối loạn hormone: Mụn trên mặt và thay đổi tâm trạng không phải là sự nổi loạn mà là tín hiệu “lớn nhanh” của cơ thể. Đồng thời, các đặc điểm sinh dục thứ cấp bắt đầu xuất hiện.
Lịch trình làm việc và nghỉ ngơi không đều đặn: thức khuya (não đang cải thiện) và nằm lì trên giường vào buổi sáng (cơ thể cần ngủ bù).
Những thay đổi giữa các cá nhân là “nơi thử nghiệm” của các mối quan hệ
Bạn bè quan trọng hơn cha mẹ: Vỏ não trước trán bắt đầu chú ý đến đánh giá của bạn bè và trẻ em sẵn sàng lắng nghe ý kiến của bạn cùng lớp hơn là lời cằn nhằn của cha mẹ.
Nhạy cảm với nhóm nhỏ: Trẻ em cực kỳ nhạy cảm với sự công nhận của bạn bè. Chúng sẽ cảm thấy cực kỳ thất vọng khi bị cô lập, nhưng sẽ rất tự tin khi được công nhận.
Kiểm tra mức độ chấp nhận: Ví dụ, cố tình mặc quần jeans rách thực chất là đang kiểm tra mức độ chấp nhận của người khác đối với bạn.
Ngoài ra, môi trường gia đình có tác động quan trọng đến sự phát triển của trẻ vị thành niên.
"Nếu giao tiếp kém, nhiều xung đột hoặc cha mẹ kiểm soát quá chặt chẽ trong gia đình, những điều này có thể làm trầm trọng thêm xung đột trong thời kỳ vị thành niên". Li Xin nhấn mạnh rằng, ngược lại, một môi trường gia đình có sự hỗ trợ mạnh mẽ và giao tiếp cởi mở có thể giúp trẻ vượt qua giai đoạn này tốt hơn.
Cha mẹ nên giúp con cái tìm ra kịch bản cuộc sống của riêng mình
Nhà tâm lý học nổi tiếng Hideki Wada gọi tuổi vị thành niên là "giai đoạn cai sữa về mặt tâm lý".
Nhiệm vụ của tuổi mới lớn không phải là biến trẻ em thành "câu trả lời chuẩn" mà là giúp chúng tìm ra kịch bản cuộc sống của riêng mình giữa vô số cuộc sống song song có thể có.
Trần Thu Mỹ, giáo viên cao cấp về sức khỏe tâm thần tại Trường trung học cơ sở số 1, quận Mã Chương, thành phố Trạm Giang, chỉ ra rằng cha mẹ trước tiên phải nhận thức đầy đủ rằng con cái họ không còn sẵn lòng mở lòng với cha mẹ như khi còn nhỏ, thậm chí đôi khi còn phàn nàn rằng cha mẹ không hiểu mình.
"Nếu cha mẹ quá lo lắng, điều này có nhiều khả năng khơi dậy sự phản kháng của trẻ em. Theo quan điểm tâm động học, có một sự thù địch vô thức tự nhiên giữa cha mẹ và con cái vị thành niên: một mặt, trẻ em muốn có nhiều quyền lực hơn từ cha mẹ và mong muốn độc lập; mặt khác, cha mẹ vẫn coi chúng là những đứa trẻ chưa trưởng thành và sẽ vô thức hạn chế quyền lực và sự tự do của con cái, sợ rằng con cái sẽ rời xa mình. Vì vậy, xung đột phát sinh”.
Giao tiếp giữa cha mẹ và con cái đòi hỏi phải nắm vững một số chiến lược trò chuyện cơ bản để đảm bảo rằng cuộc trò chuyện có thể diễn ra với tông điệu yêu thương. Chỉ bằng cách luôn đảm bảo rằng trẻ em có thể nhận được sự bao dung và ủng hộ của cha mẹ, chúng ta mới có thể đảm bảo rằng trẻ sẽ mở lòng với cha mẹ khi gặp phải những vấn đề lớn.
Làm thế nào khi nuôi con mà sữa mẹ không đủ?
Sữa mẹ là thức ăn hoàn chỉnh nhất, thích hợp nhất với trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, giúp trẻ phát triển tối ưu về thể chất, trí tuệ và phòng chống suy dinh dưỡng. Nhưng với những trường hợp người mẹ có vấn đề về sức khỏe, mẹ không có sữa, mẹ ít sữa thì cần xử trí thế nào?
