Cách xử trí khi trẻ sơ sinh bị ọc sữa theo chuẩn bác sĩ

Theo bác sĩ Đoàn Thị Mai, nôn trớ, ọc sữa là một tình trạng khá phổ biến ở trẻ nhỏ. Trong 6 tháng đầu đời hầu hết ít nhiều các trẻ đều bị nôn trớ. Trẻ có thể trớ ra sữa mới bú xong, hoặc cũng có thể trớ ra sữa vón cục, đã được tiêu hóa một phần ở trong dạ dày.

Nếu bé yêu của các mẹ chỉ nôn trớ bình thường, tần số ít, không ảnh hưởng đến hô hấp thì chỉ tính là nôn trớ sinh lý và không -cần điều trị gì.

Nhưng nếu trẻ nôn trớ thường xuyên, ảnh hưởng đến cân nặng hay ảnh hưởng đến hệ hô hấp như ho, trẻ sơ sinh bị ọc sữa và thở khò khè kéo dài thì lúc này có thể bé đã mắc chứng trào ngược dạ dày thực quản. Mẹ cần cho bé thăm khám bác sĩ để có - hướng điều trị thích hợp.

1. Nguyên nhân của tình trạng ọc sữa?

Hầu hết các trường hợp ọc sữa ở trẻ sơ sinh đều là nguyên nhân sinh lý, cụ thể:

- Hệ tiêu hóa của bé còn non yếu. Dạ dày bé nhỏ, nằm ngang và cao hơn so với người lớn.

Hoạt động cơ thắt tâm vị yếu và chưa ổn định nên khi bé ăn no quá hay thay đổi tư thế đột ngột sẽ dễ bị ọc sữa.

- Hai là bé ăn thức ăn dạng lỏng là sữa nên dễ trớ ra ngoài.

- Thứ ba là những bé bú sữa công thức, do sữa công thức lâu tiêu hóa hơn sữa mẹ, sữa nằm lại dạ dày lâu hơn là bé đầy bụng dễ ọc sữa.

- Bé bú nhanh quá, nuốt nhiều không khí sau đó bị nấc cụt, bé bú nằm ngang, hay bé dị ứng thức ăn gây ra ọc sữa. Một số bé ban đầu là nôn trớ sinh lý thôi nhưng không điều chỉnh khắc phục kịp thời dẫn đến tình trạng bệnh lý trào ngược dạ dày thực quản.

Có một số rất ít là do nguyên nhân bệnh lý như bé mắc chứng hẹp phì đại môn vị, bị lồng ruột…

2. Biểu hiện tình trạng trẻ sơ sinh bị ọc sữa

Bé sơ sinh có thể nôn trớ ọc sữa ở nhiều mức độ khác nhau. Có những trẻ sơ sinh bị ọc sữa nhiều khi vừa mới bú xong, khi nấc cụt, ho hay vặn vẹo người. Một số trẻ sơ sinh bị ọc sữa sau khi bú, mẹ thay đổi tư thế hoặc có bé bú xong ngủ một giấc rồi dậy trớ ra sữa vón cục đã tiêu hóa dở.

Điển hình mẹ quan sát thấy là bé ọc sữa rất nhiều như vòi nước chảy, trớ vọt ra làm chúng ta rất hoảng hốt. Nhưng có một số bé thì biểu hiện nhẹ hơn, chỉ trớ lên tới cổ xong bé tự nuốt xuống hoặc chỉ trớ một chút ra khóe miệng. Những trường này dễ bỏ sót, phải quan sát cẩn thận mới phát hiện được.

Khi trẻ sơ sinh bị ọc sữa trở thành trào ngược dạ dày thực quản sẽ có những biểu hiện cụ thể như sau:

Mức độ nhẹ:

- Ho, sặc khi bú.

- Bé hay nằm cong lưng do axits dịch vị dạ dày trèo lên thực quản.

- Nôn trớ thường xuyên.

- Hay ợ hơi.

- Chán ăn, chậm tăng cân.

- Rối loạn giấc ngủ, ban đêm ngủ không yên giấc.

Mức độ nặng:

- Khóc thét khi đang nằm ngủ.

- Kích thích quấy khóc nhiều.

- Khó cho bé ăn, khó nuốt, bé từ chối ăn phải ép ăn.

- Hơi thở bé chua, có mùi acid.

- Thường xuyên đi tiêu phân lỏng hoặc táo bón.

- Thường xuyên viêm tai giữa, mũi xong, viêm phổi.

Những biến chứng của tình trạng trào ngược dạ dày thực quản có thể gặp phải ở em bé nếu không được điều trj đó là suy dinh dưỡng, viêm thực quản, hẹp thực quản…

3. Làm thế nào để biết được trẻ sơ sinh bị ọc sữa sinh lý hay đã bị trào ngược dạ dày thực quản?

Ọc sữa, nôn trớ sinh lý tần suất xảy ra ít. Bé ọc sữa thường khi no quá, cười đùa nhiều ngay sau khi ăn và khí bé bú quá nhanh do đói. Trẻ không có nhiều biểu hiện khó chịu.

Trào ngược dạ dày thực quản thì bé thường xuyên trớ hơn. Trớ ngay cả khi bé không ăn quá no, có lúc đã ngủ 1 giấc rồi bé dậy vẫn trớ. Và hay trớ ra sữa vón cục đã tiêu hóa dở trong dạ dày.

4. Xử trí thế nào khi bé bị ọc sữa?

Mẹ ngay lập tực đặt bé xuống nằm nghiêng 1 bên để sữa trào ra ngoài qua khóe miệng. Làm như thế để hạn chế tình trạng trẻ sơ sinh bị ọc sữa lên mũi hay vào vòi tai bé, sẽ dễ bị viêm tai giữa. Sau đó mẹ cần nhỏ hay hút và rửa mũi cho bé bằng nước muối sinh lý.

Sau 30 phút mẹ có thể cho bé ăn lại. Không cho ăn lại ngay lập tức vì bé còn hoảng sợ và dễ bị trớ tiếp.

5. Làm thế nào để khắc phục tình trạng ọc sữa cho trẻ?

Chúng ta cần thay đổi các thói quen trong chăm sóc ăn uống cho trẻ

- Chia nhỏ các cữ ăn, cho ăn và giờ nhất định. Không cho bé ăn quá no.

- Không cười đùa nô giỡn quá nhiều với bé sau khi bé bú xong.

- Sau khi bú thì vỗ ợ hơi cho bé, bế vác bé trên vai tầm 10 phút hoặc cho bé nằm ở mặt phẳng nghiêng 30 độ.

- Khi bú mẹ nên bú tư thế ngồi đối với những trẻ sơ sinh bị ọc sữa thường. Dùng hai ngón tay kẹp núm vú lại đê làm sữa chảy chậm hơn nếu mẹ nhiều sữa, tránh bé bú quá nhanh nuốt phải nhiều không khí sẽ dễ bị nấc cụt và ọc sữa hơn.

- Làm đặc thức ăn với những bé ọc sữa quá nhiều. Khi bé được 4,5 tháng tuổi mẹ có thể pha thêm một ít bột ăn liền vào trong sữa của em bé .

- Những bé dùng sữa công thức mẹ có thể dùng đến sữa thủy phân để bé dễ tiêu hóa sữa hơn.

6. Khi nào chúng ta cần đi gặp bác sĩ?

Ọc sữa rất hay gặp ở trẻ từ 1 đến 4 tháng tuổi, tuy nhiên 60% các bé sẽ giảm triệu chứng khi khi trên 6 tháng tuổi. Đó là lúc các bé bắt đầu ăn dặm chuyển sang chế độ thức ăn đặc hơn và bé đã ngồi được. Có tới 90% các bé sẽ hết triệu chứng khi được 1 tuổi.

Khi trẻ sơ sinh bị ọc sữa liên tục thì mẹ cần cho em bé đi khám bác sĩ để xem nguyên nhân có phải do bệnh lý không. Trường hợp còn ít tháng tuổi, nhưng bé sơ sinh ọc sữa quá nhiều làm bé không ăn được, chậm tăng cân, hay viêm đường hô hấp thì mẹ cũng cần cho bé đi khám bác sĩ đẻ kê thuốc điều trị.